Uniek paringsgedrag van bruinvissen waargenomen in de Oosterschelde

Waarnemers van Stichting Rugvin hebben dit jaar op de Oosterschelde diverse keren het paargedrag van bruinvissen waargenomen. Dit zijn voor Nederland uiterst unieke waarnemingen.

Paringspoging bruinvissen

Bruinvissen zijn walvisachtigen die zich relatief onopvallend gedragen. Tijdens het jagen op vis of rondtrekken door een gebied komen ze meestal drie- tot viermaal achter elkaar kort aan de oppervlakte om adem te halen om vervolgens weer enkele minuten te duiken. Bij de ademhaling is alleen een stukje van de rug met de rugvin zichtbaar, maar bij een paring gaat het er plots wat onstuimiger aan toe. De mannelijke dieren komen bij de paring of paringspoging namelijk vaak grotendeels (geheel) uit het water gesprongen. Het overkwam vrijwilligers van Stichting Rugvin een paar keer dit gedrag waar te nemen tijdens hun foto-identificatieonderzoek op de Oosterschelde.

De paartijd van bruinvissen speelt zich met name in de late zomer af, maar de waarnemers hebben het gedrag dit jaar ook in april en mei gezien. Het team van Stichting Rugvin is dit jaar vanaf april al meer dan twintig keer op het water geweest voor het foto-identificatieonderzoek. Bij dit onderzoek worden foto’s van bruinvissen gemaakt met als hoofddoel de dieren individueel te kunnen herkennen en over langere periodes te volgen. Op zeker acht dagen werden paringen of pogingen daartoe waargenomen. Omdat het allemaal snel en onverwacht gaat is het lastig om foto’s te maken. Toch is het een paar keer gelukt opnames van dit gedrag te maken.

Op de achtergrond het mannetje. Een stukje van zijn penis is (onder het vrouwtje door) op de voorgrond zichtbaar

Zo op het oog kun je niet zomaar vaststellen of een bruinvis mannelijk of vrouwelijk is, zoals bijvoorbeeld bij leeuwen of pauwen. De geslachtsdelen van bruinvissen zijn altijd slecht zichtbaar. Maar in de paartijd kun je bij de mannetjes hun roze penis van soms wel 50 cm zien.

Er was tot voor kort maar weinig bekend over het paargedrag van de bruinvissen. Recent onderzoek uit de Verenigde Staten heeft hier echter meer informatie over opgeleverd. Zo werd duidelijk dat het mannetje met hoge snelheid naar een vrouwtje zwemt als zij aan het oppervlakte adem komt halen. Hierbij benadert het mannetje het vrouwtje altijd vanaf de linkerzijde. Door de hoge snelheid komt het mannetje bij de paring vaak grotendeels uit het water gesprongen. Zie ook onze blog met filmmateriaal hiervan.

Bruinvis (het mannetje) komt hoog uit het water bij paringspoging

Het paargedrag van bruinvissen elders ter wereld, waaronder de Oosterschelde, lijkt overeen te komen met dat van de bruinvissen langs de westkust van de Verenigde Staten. Het team van Stichting Rugvin zag dat ook in Nederland het dier dat bij de paring uit het water sprong zich aan de linkerzijde van het andere dier bevond. In een paar gevallen lukte het zelfs het springende individu op foto te identificeren en matchen met de foto-identificatiecatalogus. Aan de hand van het waargenomen gedrag kan nu voorzichtig vastgesteld worden deze individuen mannetjes zijn. Eerder was het alleen mogelijk om het vrouwelijke geslacht vast te stellen van individuen die met een kalfje werden waargenomen.

We hebben als Rugvin n.a.v. ons persbericht ook een filmpje opgestuurd gekregen van Sander van der Stap die in april 2020 met een drone bij de Zeelandbrug/ Havenhoofd Zierikzee onverwachts parende bruinvissen filmde.