Mannelijke dieren, stieren, worden maximaal 18 meter en kunnen zo’n 40-55 ton wegen, vrouwtjes zijn een stuk kleiner (8-17 m) en wegen doorgaans 13 -20 ton. De stieren hebben vaak meer littekens dan de koeien, een grotere rugvin en een meer uitstekende staart.
De rugvin/knobbel bevindt zich op ongeveer twee derde van het lichaam, gevolgd door een rij van ruggengraat knobbels. De staartvin is driehoekig met een diepe inkeping. De ietwat vierkante kop is zelden zichtbaar. Het blaasgat bevindt zich heel karakteristiek aan de linkerkant van de kop.
Omdat het blaasgat van de potvissen zich aan de linkerkant van de schedel bevindt is de fontein (blow) ook altijd naar links gericht. Dit is veelal een goed kenmerk om op enige afstand al te bepalen dat er een potvis in de buurt is.
In de poolwateren is het dier veelal alleen, in de tropen komt het dier vaak voor in groepen van zo’n twintig dieren. Het duikt op zoek naar voedsel wel enkele kilometers diep naar vooral grote inktvissen. De dieren kunnen ook geruime tijd aan het oppervlak stil liggen/uitrusten. Als ze dan definitief voor een diepe duik naar beneden gaan zul je heel kenmerkend deze duik vooraf zien gaan door een omhooggaande staart.
De potvis is een ware kosmopoliet. Je kunt ze tegen komen in zowel warme als koude wateren, zowel in de tropen als bij beide polen, maar wel altijd in diepe wateren. De populatie wordt geschat op zo;n 300.000 dieren.
Waarnemingen
In de ondiepe Noordzee hoort de potvis eigenlijk niet thuis. Toch wordt de potvis af en toe waargenomen, helaas voor het dier loopt het meestal dan met een stranding af. Dit gebeurde o.a. op Texel met 6 dieren in januari 2016, december 2017 te Domburg en de laatste keer was in juni 2018 bij Petten.
Wil je het dier in haar natuurlijk “diep water” omgeving zien, dan zul je de afgronden in de zeeën en oceanen moeten opzoeken. Zoals in de Middellandse zee rondom Corsica, de Golf van Biscaye of rond IJsland. Zie ook waar zelf walvissen zien.
De potvis is een tandwalvis en produceert echolocatie geluiden. Luister hier naar het geluid van de potvis (Bron: Dosits.org Sounds in the Sea)